Η Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Οχρίδας (OAΟ) είναι αυτόνομη Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή που βρίσκεται στην περιοχή της ΠΓΔΜ. Είναι η μοναδική κανονική Ορθόδοξη Εκκλησία στη Δημοκρατία της Μακεδονίας και είναι σε πλήρη επικοινωνία με όλες τις άλλες Τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες.
Απόρριψη καταχώρισης από την κυβέρνηση της ΠΓΔΜ
Η Εθνική Θρησκευτική Επιτροπή της ΠΓΔΜ αρνείται επαναλαμβανόμενα την καταγραφή της Ορθόδοξης Αρχιεπισκοπής της Οχρίδας βάση του ότι κάθε θρήσκευμα μπορεί να καταχωρηθεί ως μία ομάδα και ότι το όνομα της ΟΑΟ δεν ήταν διαφορετικό από το όνομα της Ορθόδοξης Εκκλησίας της ΠΓΔΜ. Παρόλο που η Ορθόδοξη Εκκλησίας της ΠΓΔΜ είναι αναγνωρισμένη από την κυβέρνηση της ΠΓΔΜ, δεν είναι αναγνωρισμένη από άλλες Τοπικές Ορθόδοξες εκκλησίες, θεωρώντας ότι η δήλωση του 1967 της Ορθόδοξης Εκκλησίας της ΠΓΔΜ σχετικά με την αυτοκεφαλία της αποτελεί παραβίαση του κανονικού νόμου.
Σύλληψη και απέλαση
Το 2002, μετά την κανονική και εκκλησιαστική επανένωση με την Ορθόδοξη Εκκλησία της Σερβίας, η αστυνομία διέταξε παράνομα και χωρίς την απόφαση του δικαστηρίου την απέλαση του Αρχιεπίσκοπο Ιωάννη από την κατοικία του και την καθέδρα του Βέλες. Το 2004 οι ίδιες παράνομες δράσεις διαπράχθηκαν από την αστυνομία όσον αφορά τους μοναχούς των τεσσάρων μοναστηριών, οι οποίοι απελάθηκαν αμέσως από τα μοναστήρια τους μετά την ένταξή τους στην Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Οχρίδας.
Το 2005 ο Αρχιεπίσκοπος Ιωάννης καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκιση 18 μηνών για την υποκίνηση εθνικού, φυλετικού και θρησκευτικού μίσους, διαμαχών και μισαλλοδοξίας.
Παρενόχληση και εμπρησμός
Την ίδια χρονιά μερικοί ένοπλοι που αναζητούσαν τον Αρχιεπίσκοπο Ιωάννη εισέβαλαν παράνομα στην Μονή του Αγίου Ιωάννου του Χρυσόστομου στο χωριό Νιζεπόλε (Nižepole). Αφού δεν τον βρήκαν εκεί, οι ένοπλοι άρχισαν να παρενοχλούν και να εκφωνούν απειλές στις καλόγριες, κόβοντας τα μαλλιά τους και βάζοντας φωτιά στο μοναστήρι. Η αστυνομία έκανε έφοδο στα κτίρια της Ορθόδοξης Αρχιεπισκοπής της Οχρίδας, η εκκλησία της Μονής του Αγίου Ιωάννου του Χρυσόστομου κατεδαφίστηκε από τις αρχές του κράτους, το παρεκκλήσι του Αγίου Νεκταρίου της Αίγινας βανδαλίστηκε και στη συνέχεια κατεδαφίστηκε εντελώς μαζί με τον ιερέα πάτερ Μπόργιαν Βιτάνοφ (Borjan Vitanov), ο οποίος τελούσε την ακολουθία και είχε ξυλοκοπηθεί δύο φορές.
Το 2004 το Κοινοβούλιο της ΠΓΔΜ υιοθέτησε τη «Δήλωση για την υποστήριξη της αυτοκεφαλίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας της ΠΓΔΜ», νομιμοποιώντας κατ`αυτόν τον τρόπο την ταύτιση της κυβέρνησης με μια συγκεκριμένη θρησκευτική κοινότητα – με την Ορθόδοξη Εκκλησία της ΠΓΔΜ. Υπήρχε επίσης μια περίπτωση κατά την οποία ο κανονικός Ορθόδοξος κλήρος δεν επιτρεπόταν να εισέλθει στη χώρα.
Η αντίδραση της διεθνούς κοινότητας
Το 2017 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπινών Δικαιωμάτων ανακοίνωσε την ετυμηγορία του για την υπόθεση υπ`αρ. 3532/07: “Η Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Οχρίδας κατά της πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ)”:
“Η ΠΓΔΜ παραβίασε τον άρθρο 11 (Ελευθερία του Συνέρχεσθαι και του Συνεταιρίζεσθαι), σε συνδυασμό με το άρθρο 9 (Ελευθερία της Σκέψης, της Συνείδησης και της Θρησκείας), την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου” καθώς οι Αρχές αρνήθηκαν να καταχωρήσουν την Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Οχρίδας (OOA) ως ειδική θρησκευτική κοινότητα.
Το 2018 η κυβέρνηση της ΠΓΔΜ υπέβαλε καταγγελία ενώπιον του το Τμήματος Μείζονος Συνθέσεως του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρώπινων Δικαιωμάτων σχετικά με την εν λόγω ετυμηγορία. Ωστόσο, η καταγγελία απορρίφθηκε από το Δικαστήριο, επιβεβαιώνοντας κατ`αυτόν τον τρόπο για άλλη μια φορά την ετυμηγορία του επί της υπόθεσης, αναφέροντας ότι η ΠΓΔΜ παραβίασε τις αρχές της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα απορρίπτοντας την ορθή καταχώρηση της Ορθόδοξης Αρχιεπισκοπής της Οχρίδας.
Επίλογος
Εφιστούμε την προσοχή του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών στο γεγονός ότι η παρέμβαση των κρατών στον τομέα της ελευθερίας των θρησκευτικών πεποιθήσεων καθώς και η διοικητική και πολιτική μεροληψία ως προς ένα μόνο θρήσκευμα, όπως στην περίπτωση της ΠΓΔΜ και της Ουκρανίας, οδηγούν σε μαζικές παραβιάσεις των δικαιωμάτων των πιστών και καταστρέφουν τις δημοκρατικές κοινωνίες.
Ως εκ τούτου, ζητούμε από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών και τη διεθνή κοινότητα να λάβουν μέτρα για την προστασία των δικαιωμάτων των πιστών της Ορθόδοξης Αρχιεπισκοπής της Οχρίδας και να διασφαλίσουν το πλήρες πεδίο των δικαιωμάτων τους.