Στις 25 Μαΐου 2018 στην έδρα του Πρωεστώτος της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ιερά Λαύρα των σπηλαίων του Κιέβου έλαβε χώρα η συνεδρίαση της Ιεράς Συνόδου της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην οποία εγκρίθηκε το κείμενο της Επιστολής προς τους Επισκόπους, τους Ιερείς, του Μοναχούς και του εκκλησιαζόμενους σχετικά με τις πρωτοβουλίες για την «παραχώρηση του Τόμου της αυτοκεφαλίας στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας» (Βιβλίο 7). Το Τμήμα της ενημέρωσης και του διαφωτισμού της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας δημοσιεύει το κείμενο του εγγράφου. Με την ευλογία του Μακαριώτατου Μητροπολίτη Ονούφριου το κείμενο της εν λόγου Επιστολής θα διαβαστεί σε όλους τους ναούς της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
ΕΠΙΣΤΟΛΗ
της Ιεράς Συνόδου προς τους Επισκόπους, τους Ιερείς, του Μοναχούς και τους εκκλησιαζόμενουςσχετικά με τις πρωτοβουλίες για την «παραχώρηση του Τόμου της αυτοκεφαλίας στην ΟρθόδοξηΕκκλησία της Ουκρανίας»
Παναγιώτατοι και Θεότατοι!
Αγαπητοί Πατέρες, Μοναχοί, αδελφοί και αδελφές!
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων στη χώρα μας συζητιέται πολύ η πιθανότητα της μονομερούς παραχώρησης από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως «του Τόμου περί της αυτοκεφαλίας στην Ορθόδοξη Εκκλησία στην Ουκρανά». Η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία μέχρι τώρα δεν έλαβε από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως καμία επίσημη ενημέρωση σχετικά με αυτό το ζήτημα. Επίσης, μας είναι γνωστό ότι ούτε οι Τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες του κόσμου δεν έλαβαν καμία επίσημη επιστολή από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως σχετικά με αυτό το ζήτημα.
Μετά από την αίτηση των Πρωεστώτων των Τοπικών Ορθόδοξων Εκκλησιών ο Μακαριώτατος Μητροπολίτης του Κιέβου και Πάσης Ουκρανίας Ονούφριος απευθύνθηκε σε αυτούς με επιστολές στις οποίες τους ενημέρωσε για την τρέχουσα κατάσταση στην ουκρανική Ορθοδοξία και ανέλυσε τη στάση της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας απέναντι στις πρωτοβουλίες για την έκδοση «του Τόμου της αυτοκεφαλίας». Την παρούσα στιγμή είναι γνωστό ότι οι Προεστώτες και οι Σύνοδοι των Επισκόπων των Τοπικών Εκκλησιών δηλώνουν μία επιφυλακτική και αρνητική στάση απέναντι στην παραχώρηση του εν λόγω Τόμου ως μέσου της λύσης του σχίσματος στην ουκρανική Ορθοδοξία. Συγκεκριμένα, στις Τοπικές Εκκλησίες υπάρχει κοινή γνώμη σχετικά με την επιστροφή των σχισματικών εκκλησιαστικών ομάδων στην κοίτη της κανονικής Εκκλησίας η οποία μπορεί να δικαιοδοτήσει τη συζήτηση της υπόστασης μίας ενιαίας κανονικής Εκκλησίας.
Τέτοια στάση των Τοπικών Ορθόδοξων Εκκλησιών του κόσμου συμπίπτει με τη στάση της Εκκλησίας μας. Η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία από την πρώτη στιγμή που εμφανίστηκε το σχίσμα προσπαθούσε με τις δομημένες ενέργειές της να επαναφέρει την εκκλησιαστική ενότητα. Όμως, σύμφωνα με τη βαθιά πεποίθησή μας, ο δρόμος για την επαναφορά της εκκλησιαστικής ενότητας και την πιθανότητα της αυτοκέφαλης υπόστασής της δεν πρέπει να περνάει από τη νομιμοποίηση του σχίσματος και από την αντικατάσταση με αυτό της Εκκλησίας του Χριστού. Συγκεκριμένα, στην Απόφαση της Επετειακής Συνόδου της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, η οποία έλαβε χώρα στη Λαύρα των Σπηλαίων του Κιέβου στις 8 Ιουλίου του 2011, σημειώθηκε ότι «… η επαναφορά της ενότητας της Ορθοδοξίας πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τους κανόνες της Ορθόδοξης Εκκλησίας χωρίς την εμπλοκή των πολιτικών δυνάμεων, και μέσω της επιστροφής στην κανονική Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία εκείνων όσοι απομακρύνθηκαν από αυτή» (σημείο 11). Το βασικότερο κριτήριο για τη λήψη όλων των εκκλησιαστικών αποφάσεων είναι το καλό της Εκκλησίας, ενώ η λήψη τέτοιων αποφάσεων πρέπει να γίνεται με τη συζήτηση των σημαντικών και επίκαιρων τόσο για την Τοπική Ορθόδοξη Εκκλησία, όσο και για την οικουμενική Ορθοδοξία ζητημάτων. Οιαδήποτε μονομερής απόφαση ή πράξη στο πεδίο των θεμάτων της Εκκλησίας θεωρείται παράβαση της αρχής της συνοδικότητας και απειλεί την ενότητα της Εκκλησίας.
Από τη νεότατη ιστορία της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ουκρανία μπορούμε να βγάλουμε συμπέρασμα ότι η παράβαση της αρχής της συνοδικότητας, η απώλεια της αίσθησης της πραγματικής εσωστρεφούς ζωής της Εκκλησίας, καθώς και η εμπλοκή των πολιτικών και άλλων μη-εκκλησιαστικών δυνάμεων στις εσωτερικές εκκλησιαστικές υποθέσεις της Εκκλησίας αποτελούν τους παράγοντες οι οποίοι οδήγησαν στο σχίσμα στην ουκρανική Ορθοδοξία.
Η συζήτηση για την παραχώρηση της αυτοκεφαλίας στην Ορθόδοξη Εκκλησία στην Ουκρανία διαρκεί εδώ και σχεδόν 100 χρόνια. Όμως, μέσα σε όλο αυτό το χρονικό διάστημα παρατηρείτο η έλλειψη της συνοδικότητας και της τήρησης των εκκλησιαστικών κανόνων, γεγονός που έφερε το σχηματισμό των μη-κανονικών δομών˙ πρώτα «της Ουκρανικής Αυτοκέφαλης Εκκλησίας» και ύστερα – «της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Πατριαρχείου του Κιέβου».
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η ιστορία μας δείχνει ότι η έλλειψη της κανονικής συνείδησης και της υπακοής στην Εκκλησία, η έλλειψη της συζήτησης σοβαρών θεμάτων στα πλαίσια των Συνόδων, η έλλειψη της υπομονής και της αλληλοκατανόησης, η υπερηφάνεια, καθώς και η εμπλοκή των πολιτικών παραγόντων σε εκκλησιαστικά ζητήματα – όλα αυτά δεν οδηγούν στην εκκλησιαστική ενότητα, αλλά μόνο σε σχίσμα. Γι’ αυτό το λόγο είναι λάθος δρόμος, τον οποίο δεν πρέπει να ακολουθεί η Εκκλησία του Χριστού.
Η ιστορία της Εκκλησίας μαρτυρά ότι όλες οι προσπάθειας της ένωσης οι οποίες καταλαμβάνονταν «άνωθεν» συχνά δεν γίνονταν αποδεκτές από τους εκκλησιαζόμενους επειδή βασίζονταν σε πολιτικούς λόγους και δεν κάλυπταν τις εσωτερικές ιδιότητες της εκκλησιαστικής ζωής. Μετά από τέτοιες «ενώσεις» με πρωτοβουλίες ή ενεργή συμμετοχή της κρατικής εξουσίας οι ναοί άδειαζαν γιατί οι ενοριακοί ένιωθαν το πόσο πλαστές ήταν αυτές οι «ενώσεις».
Η εμπλοκή σε τέτοια ζητήματα των εξωτερικών για την Εκκλησία δυνάμεων μπορεί να χωρίσει τους ανθρώπους ακόμα περισσότερο και αντί της επιθυμητής απ’ όλους ενότητας να προκύψουν και άλλα σχίσματα.
Η αυτοκέφαλη υπόσταση έχει αποκλειστικά εκκλησιαστικό χαρακτήρα, η ουσία του οποίου είναι η συμβολή στα κηρύγματα του Ευαγγελίου στην έκταση του εκάστοτε κράτους, και δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως όπλο στο γεωπολιτικό αγώνα. Εκτός από αυτό, η αυτοκεφαλία παραχωρείται σε όλη την Εκκλησία που εδρεύει σε ορισμένη έκταση. Γι’ αυτό το λόγο πρέπει να συνειδητοποιούμε ότι η εμφάνιση άλλης, παράλληλης δικαιοδοσίας στην Ουκρανία μπορεί να προκαλέσει καινούργιες συμπλοκές ανάμεσα στους ανθρώπους, να φέρει κίνδυνο στην ασφάλεια του κράτους, αλλά και να θέσει υπό αμφισβήτηση τη μελλοντική ενότητα της Εκκλησίας στην Ουκρανία. Ο λαός μας μπορεί να χωριστεί στα δύο για πολύ καιρό, ίσως και για πάντα.
Τη διέξοδο από αυτήν την κατάσταση βλέπουμε μόνο στην επαναφορά της εκκλησιαστικής ενότητας στην Ουκρανία και όχι στην ενίσχυση του σχίσματος μέσω της δημιουργίας παράλληλης εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας. Όπως και το Κράτος μας, έχουμε ίδιες ανησυχίες σχετικά με το εκκλησιαστικό σχίσμα στην χώρα μας. Όμως, πιστεύουμε ότι για την αποτελεσματική λύση αυτού του προβλήματος χρειάζονται άλλες προϋποθέσεις, όπως η ειρήνη και η σταθερότητα στο Κράτος μας. Πάντα συμβάλλαμε και θα συμβάλλουμε στο Κράτος σε θέματα της ηθικής και της πατριωτικής διαπαιδαγώγησης, αλλά είμαστε αντίθετοι στην εκμετάλλευση της Εκκλησίας σε γεωπολιτικό αγώνα. Επιβεβαιώνουμε την πρόθεσή μας για οποιαδήποτε εποικοδομητική συνεργασία και διάλογο με στόχο την επίτευξη της εκκλησιαστικής ενότητας.
Αγαπητοί Δεσπότες, Πατέρες, Μοναχοί και Μοναχές, Αδελφοί και Αδελφές, πιστά τέκνα της ΟυκρανικήςΟρθόδοξης Εκκλησίας!
Καλούμε όλους να θυμηθούν ότι όλοι είμαστε μέλη της Εκκλησίας η οποία είναι το Σώμα του Χριστού (Εφ. 1: 22-23). Είμαστε όλοι διαφορετικοί, αλλά ανήκουμε στην ενιαία οικογένεια του Χριστού – την Ιερά Εκκλησία. Ευθυνόμαστε για την ενότητα της Εκκλησίας και πρέπει να την διατηρούμε και να την προστατεύουμε. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Εκκλησία δεν δημιουργήθηκε από τους ανθρώπους, αλλά από τον Θεό. Ακρογωνιαίος λίθος όλης της εκκλησιαστικής ύπαρξης είναι ο Κύριος και ο Θεός μας Ιησούς Χριστός. Η αποστολή της Εκκλησίας του Χριστού είναι να κηρύσσει τη Ευαγγέλιο του Χριστού, να τελεί την ευλογημένη μεταμόρφωση του κόσμου μέσω των Ιερών Μυστηρίων, να συμμορφώνει τους ανθρώπους με τις εντολές του Θεού. Γι’ αυτό το λόγο η Εκκλησία του Χριστού ζει σύμφωνα με τους δικούς της κανόνες, τους οποίους δεν πρέπει να αλλάζουμε ανάλογα με την τρέχουσα πολιτική κατάσταση. Ο μοναδικός τρόπος της επαναφοράς της εκκλησιαστικής ενότητας είναι η παύση οιωνδήποτε εξωτερικών εμπλοκών στις εκκλησιαστικές υποθέσεις και στην παραχώρηση στην Ιερά Εκκλησία της δυνατότητας να επουλώσει μόνη της, με τη βοήθεια του Θεού, την πληγή του σχίσματος της Ουκρανικής Ορθοδοξίας.
Η κάθε γενιά των Ορθόδοξων Χριστιανών είναι υπεύθυνη για την διατήρηση της καθαρότητας της πίστης της και την τήρηση της εκκλησιαστικής κανονικής τάξης. Τέτοια ευθύνη επιβαρύνει σήμερα όλους εμάς – τους Αρχιποιμένες, τους Ποιμένες, τους Μοναχούς και όλους τους εκκλησιαζόμενους ανθρώπους.
Καλούμε όλους Εσάς, αγαπητοί Δέσποτες, Πατέρες, Τίμιοι Μοναχοί, Αδελφοί και Αδελφές, σ’ «τὴν ἑνότητα τοῦ Πνεύματος ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς εἰρήνης» (Εφ. 4: 3), να διατηρείτε και να φυλάσσετε την εκκλησιαστική ενότητα. Είμαστε μέλη της Εκκλησίας του Χριστού και πάντα θα μένουμε στην κοίτη της.
Ἡ χάρις τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ κοινωνία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μετὰ πάντων ὑμῶν (βλ. 2 Κορ. 13:13)! Εκ μέρους της Ιεράς Συνόδου της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας
+ ΟΝΟΥΦΡΙΟΣ,
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΚΙΕΒΟΥ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ,
ΠΡΟΕΣΤΩΣ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΚΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
25 Μαΐου του 2018,
Κίεβο